رایانامه یا ایمیل (به انگلیسی: email) به پیامی دیجیتالی گفته میشود که در
شبکهای رایانهای از یک فرستنده به یک یا چند گیرنده فرستاده میشود. سرویس
ایمیل یا رایاپیک (به انگلیسی: e-mail service) سامانهای است که این خدمات را
ارائه میکند. نشانی پست الکترونیکی یا رایانشانی (به انگلیسی: e-mail
address)، نشانی است که برای رایانامه مشخص شدهاست.
یکی از کاربردهای اینترنت فرستادن و دریافت نامههای الکترونیکی است؛ نامهٔ الکترونیکی پروندهای است که از طریق شبکهٔ اینترنت برای مخاطبی که دارای رایانشانی است، فرستاده میشود.
اگر شما دارای یک پست الکترونیکی روی شبکه اینترنت باشید و برایتان یک رایانامه فرستاده شده باشد، این رایانامه روی دستگاه کارساز شبکهای که به آن متصل هستید باقی میماند تا شما به شبکه وصل شوید، سپس با پیام ((نامهٔ تازه)) روبرو میشوید که میتوانید به کمک نرمافزارهای مورد استفاده خود آن را بخوانید و به آن پاسخ دهید.
درباره نحوه ابداع و بهکارگیری ایمیل اختلاف نظر وجود دارد.
واژۀ مرکب انگیلسی electronic mail به شکل گرتهبردارانه به بسیاری از زبانهای جهان راه یافته است. به سخن دیگر، هر یک از دو واژۀ این ترکیب جداگانه به زبانهای مقصد برگردانده شده و سپس در آن زبانها واژۀ مرکبی شکل دادهاند؛ برای نمونه در فرانسوی به courrier électronique، در آلمانی به elektronische Post، در عربی به بريد إلكتروني، در روسی به электронная почта و در فارسی به نامۀ الکترونیک و پست الکترونیک برگردانده شده است.
طولی نکشید که واژۀ مرکب انگیلسی electronic mail در خود این زبان به صورت کوتهنوشت email درآمد و کاربرد گسترده یافت. از آن پس همین صورت کوتهنوشت هم به بسیاری از زبانهای دیگر راه یافت (نگاه کنید به صفحۀ مربوط به همین واژه در ویکیپدیای دیگر زبانها). این وامواژه در فارسی به صورت ایمیل و ایمیل نوشته میشود.
واژههای رایانامه و پیامنگار از جمله پیشنهادهای فرهنگستان برای نامگذاری این پدیده در فارسی هستند که البته هنوز به تصویب نهایی نرسیدهاند. تا امروز (10 آبان 1392) وبگاه فرهنگستان برابر تصویبشدهای برای این پدیده منتشر نکرده است. با این حال در همین وبگاه، در صفحۀ ارتباط با فرهنگستان، به جای email واژۀ پیامنگار به کار رفته است.
به سخن دیگر، بدینسان در انگلیسی و فارسی برای ساختن واژههای اینترنتی و رایانهای یک پیشوند ساخته شده است. به این فرآیند دستوریشدگی میگویند. پیشوند «رایا-» هم در فارسی مانند پیشوند -e در انگلیسی نشاندهندۀ رایانهای و اینترنتی بودن چیزی است.
از زمرۀ نهادها و مرجعهای رسمی که واژۀ رایانامه را پذیرفتهاند، شورای عالی انفورماتیک است که در «واژهنامۀ مرجع برای ترجمۀ محیط لینوکس»، Electronic Mail را نامۀ الکترونیکی و E-mail را رایانامه ترجمه کرده است.
برای ارسال ایمیل ها از پروتکل SMTP استفاده میشود. این پروتکل مشخص میکند که چگونه یک مامور ارسال نامه باید یک نامه را از کاربر ارسال کننده دریافت کرده و آن را به صندوق پستی کاربر گیرنده تحویل دهد. رایجترین پیاده سازیهای این پروتکل برنامههای سندمیل و پستفیکس هستند. همچنین دو پروتکل رایج دیگر به نامهای POP و IMAP وجود دارند که کاربر گیرنده با استفاده از این پروتکلها میتوانید به صندوق پستی خود متصل شده و نامههای خود را بخواند. پیاده سازیهای مختلفی از این دو پروتکل وجود دارد که از میان معروفترین آنها میتوان به داوکت اشاره کرد.
یکی از کاربردهای اینترنت فرستادن و دریافت نامههای الکترونیکی است؛ نامهٔ الکترونیکی پروندهای است که از طریق شبکهٔ اینترنت برای مخاطبی که دارای رایانشانی است، فرستاده میشود.
اگر شما دارای یک پست الکترونیکی روی شبکه اینترنت باشید و برایتان یک رایانامه فرستاده شده باشد، این رایانامه روی دستگاه کارساز شبکهای که به آن متصل هستید باقی میماند تا شما به شبکه وصل شوید، سپس با پیام ((نامهٔ تازه)) روبرو میشوید که میتوانید به کمک نرمافزارهای مورد استفاده خود آن را بخوانید و به آن پاسخ دهید.
درباره نحوه ابداع و بهکارگیری ایمیل اختلاف نظر وجود دارد.
واژۀ مرکب انگیلسی electronic mail به شکل گرتهبردارانه به بسیاری از زبانهای جهان راه یافته است. به سخن دیگر، هر یک از دو واژۀ این ترکیب جداگانه به زبانهای مقصد برگردانده شده و سپس در آن زبانها واژۀ مرکبی شکل دادهاند؛ برای نمونه در فرانسوی به courrier électronique، در آلمانی به elektronische Post، در عربی به بريد إلكتروني، در روسی به электронная почта و در فارسی به نامۀ الکترونیک و پست الکترونیک برگردانده شده است.
طولی نکشید که واژۀ مرکب انگیلسی electronic mail در خود این زبان به صورت کوتهنوشت email درآمد و کاربرد گسترده یافت. از آن پس همین صورت کوتهنوشت هم به بسیاری از زبانهای دیگر راه یافت (نگاه کنید به صفحۀ مربوط به همین واژه در ویکیپدیای دیگر زبانها). این وامواژه در فارسی به صورت ایمیل و ایمیل نوشته میشود.
واژههای رایانامه و پیامنگار از جمله پیشنهادهای فرهنگستان برای نامگذاری این پدیده در فارسی هستند که البته هنوز به تصویب نهایی نرسیدهاند. تا امروز (10 آبان 1392) وبگاه فرهنگستان برابر تصویبشدهای برای این پدیده منتشر نکرده است. با این حال در همین وبگاه، در صفحۀ ارتباط با فرهنگستان، به جای email واژۀ پیامنگار به کار رفته است.
به سخن دیگر، بدینسان در انگلیسی و فارسی برای ساختن واژههای اینترنتی و رایانهای یک پیشوند ساخته شده است. به این فرآیند دستوریشدگی میگویند. پیشوند «رایا-» هم در فارسی مانند پیشوند -e در انگلیسی نشاندهندۀ رایانهای و اینترنتی بودن چیزی است.
از زمرۀ نهادها و مرجعهای رسمی که واژۀ رایانامه را پذیرفتهاند، شورای عالی انفورماتیک است که در «واژهنامۀ مرجع برای ترجمۀ محیط لینوکس»، Electronic Mail را نامۀ الکترونیکی و E-mail را رایانامه ترجمه کرده است.
برای ارسال ایمیل ها از پروتکل SMTP استفاده میشود. این پروتکل مشخص میکند که چگونه یک مامور ارسال نامه باید یک نامه را از کاربر ارسال کننده دریافت کرده و آن را به صندوق پستی کاربر گیرنده تحویل دهد. رایجترین پیاده سازیهای این پروتکل برنامههای سندمیل و پستفیکس هستند. همچنین دو پروتکل رایج دیگر به نامهای POP و IMAP وجود دارند که کاربر گیرنده با استفاده از این پروتکلها میتوانید به صندوق پستی خود متصل شده و نامههای خود را بخواند. پیاده سازیهای مختلفی از این دو پروتکل وجود دارد که از میان معروفترین آنها میتوان به داوکت اشاره کرد.